Euskaltzaindia hiztegia!

Euskaltzaindiak jada, bere hiztegi pertsonalizatua kaleratu berri du.

























Hona hemen, informazio gehiago: Euskaltzaindia hiztegia

HEZKUNTZA

Hezkuntza erreforma "eraso larria" dela salatu du euskalgintzak

Werten asmoak burura eramaten badira, euskararen berreskurapenean eginiko urratsetan atzera egin litekeela ohartarazi dute Kontseiluko kideek, hezkuntzako hainbat eragilek eta CCOO, ELA, LAB eta EILAS sindikatuek.

Espainiako Gobernua prestatzen ari den hezkuntza erreforma "eraso larria" dela salatu dute gaur euskalgintzako dozenaka eragilek. Erasoa, bai euskarazko irakaskuntzaren, bai euskararen beraren kontrakoa dela ohartarazi dute. Euskara berreskuratzeko egindako aurrerapauso guztiak auzitan gera daitezke erreforma orain dagoen horretan onartzen bada, eragile horiek salatu dutenez.
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak antolatu du gaurko agerraldia, Jose Ignacio Wert Hezkuntza ministroak abenduaren 4an aurkeztu zuen erreformaren azken bertsioari erantzuteko. Kontseiluko bazkide diren erakundeek ez ezik, CCOO, ELA, LAB, EILAS, NIZE eta Ikasle Abertzaleek ere babestu dute euskalgintzaren adierazpena. Hain justu, erakunde publikoen, alderdien eta gizarte erakundeen babesa eskatu du euskalgintzak, azken hamarkadetan eginiko urratsetan atzera ez egiteko.
Espainiako Hezkuntza erreforma ez, "ikasle euskaldun eleanitzak" sortuko dituen sistema bat abian jartzeko ordua dela adierazi dute. Atzo Wertek azaldu zuen gobernuak ez dituela gogoko murgiltze ereduak, Hego Euskal Herriko hezkuntza ereduen sistema egokiago jotzen duela Kataluniarako. Kontseiluak lehenagotik egina du Ikasle euskaldun eleanitzak sortzen (PDF) proposamena, eta bide horri jarraitzea galdegin du gaur.

"Aski ongi dakigu hezkuntzatik zer-nolako ekarpena egin zaion gure hizkuntzaren berreskurapen-prozesuari eta, iturri hori itxiz gero, ikastetxeetatik sortzen diren euskaldunen kopuruak behera egingo luke nabarmen”, ohartarazi du Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak. Gogora ekarri du abenduaren 1ean Donostian Euskaraz bizi nahi dugu lelopean egindako manifestazioa, eta seinalatu du hezkuntza erreformak "euskararen ezagutzaren unibertsalizazioa oztopatu" nahi duela, manifestazio hartan bildutakoen aldarriaren kontra.

Euskerea, geure erea!

Hezkuntza Euskal Herrian

Hezkuntza Euskal Herrian nolakoa den ikusteko Euskal Herrian bi hezkuntza sistema ezberdin daudela ulertu behar da, Espainia eta Frantziakoa. Gainera Hego Euskal Herrian EAE eta Nafarroak hezkuntzaren gainean arauak sortzeko eskumena dute.

Euskararen irakaskuntza

██ Euskarazko irakaskuntzarik ez ██ G eta A ereduak ██ G, A eta D ereduak ██ Ereduen politikarik ez, ikus testua ██ X, A, B eta D ereduak 

Euskal Herri osoan ikastolak dira euskaraz irakasteko zentroak, nahiz eta Nafarroako Eskualde Euskaldunean eta Eskualde Mistoan, hala nola Euskal Autonomia Erkidegoan irakaskuntza publikoan ere euskara ikas daitekeen D ereduan.

B eredua bezalako eredu elebidunak ere ikus daitezke Ipar Euskal Herriko hainbat ikastetxetan, adibidez Ikas-bi zentroetan. A ereduak gaztelaniaz ematen du irakaskuntza osoa, baina euskara ikasgai bat da. Eredu hau ofizialdi Euskal Autonomia Erkidego osoan eta Nafarroa ia osoan har daiteke. Azkenik G eredua ere existitzen da, non euskara ere ez den ikasgai bat. Eredu hau edo baliokide bat Trebiñun, Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan eta Nafarroako Eskualde Ez-euskaldunean ematen da.

Ereduen politika

Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroan hizkuntza ereduen politika dago martxan. Honen arabera, hizkuntza eredu ezberdinak ditugu aukeran. Oro har, D eredua eskaini den lekuetan goraka joan da denboran zehar, elebiduna izateko aukera gehien eskaintzen duen eredua delako, alde batetik, eta euskararen normalkuntza dela eta, bestetik.

Ereduak gorabehera, Euskal Herri osoan ikasten duten hiru ikasletik bik ez dute lortzen euskara ondo jakitea euren derrigorrezko hezkuntza bukatutakoan, hau da, 2005ean ikasten zuten ikasleetatik 297.055 ikaslek ez zuten behar bezalako euskara maila erakutsi.

	Araba				Bizkaia				Gipuzkoa				Nafarroa				Ipar Euskal Herria
	1996	2000	2003	2006	1996	2000	2003	2006	1996	2000	2003	2006	1996	2000	2003	2007	2003
G eredua1	318	0	0	0	2.467	1.950	1.900	1.880	753	0	0	0	51.449	36.974	49.356	50.686	38.430
A eredua	34.190	24.015	18.167	19.859	112.670	75.169	54.675	58.835	34.512	20.069	13.404	17.208	6.584	9.944	15.680	16.966	4.343
B eredua	8.646	10.868	12.308	14.789	26.365	31.024	32.812	36.383	28.526	25.946	22.795	21.307	143	131	0	114	4.504
D eredua	9.960	11.121	12.419	15.735	53.850	62.070	67.923	80.126	55.504	59.544	65.139	75.293	10.314	12.083	16.949	21.312	1.945

A eredua

A eredua Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Eskualde Euskaldunean baino ezin da hautatu. Bertan gaztelaniaz egiten da irakaskuntza osoa, baina euskarazko ikasgai bat dago. Normalean euskarazko hezkuntza 4 ordura mugatzen da.Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle horietatik %100ek ez zuen euskara ondo jakitea lortzen.

B eredua

B ereduak hezkuntza elebiduna ematen du. Ipar Euskal Herrian Ikas-Biren bitartez ematen den eredua ere honen antzekoa da. Biak batuz gero, ikasleriaren %16,7k horrelako eredu batean ikasten zuen 2005ean. Eredu honetan askotan ikasgai gehiago euskaraz ematen badira ere ikasgai komunak direnak (matematika, filosofia, historia...) gaztelaniaz eman ohi dira. Askota D ereduan ere ikasgai horietako batzuk gaztelaniaz ere sartzen diren arren, legalki hori ez da B eredua. Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle hauetarik %67k ez zuen euskara ondo jakitea lortzen.

D eredua

D ereduak hezkuntzako hizkuntza nagusi moduan euskara erabiltzen du, eta gaztelania ikasgai bat da. Ipar Euskal Herrian Seaskaren bitartez antzeko eredua ikasten da eta bertan frantsesa da bigarren hizkuntza. 2005ean ikasleen %32 zegoen eredu honetan ikasten. Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle horietatik %32k ez du lortzen euskararen ezagutza maila egokirik.

Euskara

Euskaraz hitz egiteagatik Guardia Zibilak atxilotutako gazte bat epaitu dute Iruñean

Erresistentzia larria egozten zioten hasieran, baina fiskalak dio epaitutako gertaera hutsegitea baino ez dela

Lizarrako bizilagun ugarik azaldu diote elkartasuna Ekhiotz Prietori; lehena da, ezkerretik.

Iazko martxoaren 26an, Lizarrako Alde Zaharrean bi guardia zibil zazpi gazte identifikatzen ari ziren, eta Ekhiotz Prietok, haiengana hurreratu ostean, zer gertatzen zen galdetu zuen, euskaraz. Guardia zibilek ez zutenez ulertu, esandakoa itzultzeko eta nortasun agiria emateko exijitu zioten. «Ni euskaraz aritzea irain gisa hartu zuten; edo zerbait ezkutatzen ari nintzela uste izan zuten», azaldu du Prietok. Handik aurrera, tentsioa piztu zen, eta guardia zibilek Prieto atxilotu eta autoritateari erresistentzia larria egin izanaren delitua egotzi zioten. Prietok adierazi duenez, sei hilabeteko espetxe zigorra eskatzen zuten bere aurka. Atzo izan zen auzi saioa, Iruñeko Zigor Arloko lehen epaitegian, eta epailearen erabakiaren zain dago auzia. Dena den, fiskalak ondorioztatu du deliturik ez dela izan eta epaitutako gertaera hutsegite bat baino ez dela.

Baikor hartu du fiskalaren jarrera Arantza Izurdiaga defentsa abokatuak. «Horrek esan nahi du gertaerak ez duela nahikoa garrantzirik eta larritasunik delitua izateko». Izurdiagak gaineratu duenez, hutsegite edo falta baten kasuan «ez da ezartzen zigor aurrekaririk, ez dago espetxe zigorrik, eta epaiketetan ez da beharrezkoa abokatu batekin etortzea». Auzi saioaren amaieran eman du fiskalak erabakiaren berri, eta Prietok aitortu du «lasaitua» hartu duela.

Prozedura laburtuko auzi saioa izan da, eta 45 minutu iraun du. Izurdiaga abokatuak zehaztu duenez, ez epaitu identifikazioa eskatu aurreko zergatia, baizik eta nolakoa izan zen atxiloketa. Dena den, guardia zibilek ukatu egin dute euskaraz aritzeagatik atxilotu zutela. Defentsaren hiru lekukoek, berriz, kontrakoa adierazi dute.

Izurdiagaren esanetan, bi bertsio kontrajarri izan dira auzi saioan, eta deklarazioa egiterakoan guardia zibilak «kontraesan ugari» izan dituzte. Adibidez, iragan martxoaren 26ko atestatuan, guardia zibilek adierazi zuten hura atxilotzerakoan borroka egin eta bultzaka eta kolpeka ibili zela Prieto: «Epaiketan, ez dute jakin azaltzen borroka hori. Koartelera eramatearen kontra azaldu zela esan dute, baina batek esan du bultzaka sartu behar izan zutela autoan, eta besteak, lasai sartu zela».

Prieto «nahiko lasai» egon da epaiketan. Gertaera haiek gogoan, uste du euskaraz hitz egitea irain moduan hartu zutela poliziek. Azaldu du «sorpresaz» hartu zuela lehen erreakzio hura. Une hartan jendetza zegoen, eta urduritasuna handitu egin zen. Jendea lasaitzen ibili zela azaldu du, baita bere nortasun agiria ematerakoan guardia zibilek irain egin ziotela ere. «Ekhiotz izenarekin txantxan jarri ziren. Zer izen jartzen dizkiguten eta abar...». Haren ustez, gurpil zoro bat eratu zen. Epaiketaren zain eman duen urtebetea luzea izan da, eta kalean zein errepide kontroletan hainbat aldiz topo egin du bi guardia zibilekin. Egun batean, batek mehatxu egin zion, zigor handia jasoko zuela esanez.

Lizarrako 30 lagun inguruk elkatasuna adierazi nahi izan diote Prietori. Argazkia ateratzeko pankarta ireki dute, eta handik gutxira Foruzaingoak hiru lagun identifikatu ditu alboko taberna batean.