Hezkuntza eredu ezberdinak EH-n

Hezkuntza Euskal Herrian

Hezkuntza Euskal Herrian nolakoa den ikusteko Euskal Herrian bi hezkuntza sistema ezberdin daudela ulertu behar da, Espainia eta Frantziakoa. Gainera Hego Euskal Herrian EAE eta Nafarroak hezkuntzaren gainean arauak sortzeko eskumena dute.

Euskararen irakaskuntza

██ Euskarazko irakaskuntzarik ez ██ G eta A ereduak ██ G, A eta D ereduak ██ Ereduen politikarik ez, ikus testua ██ X, A, B eta D ereduak 

Euskal Herri osoan ikastolak dira euskaraz irakasteko zentroak, nahiz eta Nafarroako Eskualde Euskaldunean eta Eskualde Mistoan, hala nola Euskal Autonomia Erkidegoan irakaskuntza publikoan ere euskara ikas daitekeen D ereduan.
B eredua bezalako eredu elebidunak ere ikus daitezke Ipar Euskal Herriko hainbat ikastetxetan, adibidez Ikas-bi zentroetan. A ereduak gaztelaniaz ematen du irakaskuntza osoa, baina euskara ikasgai bat da. Eredu hau ofizialdi Euskal Autonomia Erkidego osoan eta Nafarroa ia osoan har daiteke. Azkenik G eredua ere existitzen da, non euskara ere ez den ikasgai bat. Eredu hau edo baliokide bat Trebiñun, Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan eta Nafarroako Eskualde Ez-euskaldunean ematen da.

Ereduen politika

Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroan hizkuntza ereduen politika dago martxan. Honen arabera, hizkuntza eredu ezberdinak ditugu aukeran. Oro har, D eredua eskaini den lekuetan goraka joan da denboran zehar, elebiduna izateko aukera gehien eskaintzen duen eredua delako, alde batetik, eta euskararen normalkuntza dela eta, bestetik.
Ereduak gorabehera, Euskal Herri osoan ikasten duten hiru ikasletik bik ez dute lortzen euskara ondo jakitea euren derrigorrezko hezkuntza bukatutakoan, hau da, 2005ean ikasten zuten ikasleetatik 297.055 ikaslek ez zuten behar bezalako euskara maila erakutsi.

	Araba				Bizkaia				Gipuzkoa				Nafarroa[3]				Ipar Euskal Herria3[4]
	1996	2000	2003	2006	1996	2000	2003	2006	1996	2000	2003	2006	1996	2000	2003	20072,[5]	2003
G eredua1	318	0	0	0	2.467	1.950	1.900	1.880	753	0	0	0	51.449	36.974	49.356	50.686	38.430
A eredua	34.190	24.015	18.167	19.859	112.670	75.169	54.675	58.835	34.512	20.069	13.404	17.208	6.584	9.944	15.680	16.966	4.343
B eredua	8.646	10.868	12.308	14.789	26.365	31.024	32.812	36.383	28.526	25.946	22.795	21.307	143	131	0	114	4.504
D eredua	9.960	11.121	12.419	15.735	53.850	62.070	67.923	80.126	55.504	59.544	65.139	75.293	10.314	12.083	16.949	21.312	1.945
G ereduaren baliokidetzat hartu da X eredua. Lanbide Heziketako datuak barne. Baliokideak diren eskolen matrikulazioak eredutzat harturik.

A eredua

A eredua Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Eskualde Euskaldunean baino ezin da hautatu. Bertan gaztelaniaz egiten da irakaskuntza osoa, baina euskarazko ikasgai bat dago. Normalean euskarazko hezkuntza 4 ordura mugatzen da.Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle horietatik %100ek ez zuen euskara ondo jakitea lortzen.

B eredua

B ereduak hezkuntza elebiduna ematen du. Ipar Euskal Herrian Ikas-Biren bitartez ematen den eredua ere honen antzekoa da. Biak batuz gero, ikasleriaren %16,7k horrelako eredu batean ikasten zuen 2005ean. Eredu honetan askotan ikasgai gehiago euskaraz ematen badira ere ikasgai komunak direnak (matematika, filosofia, historia...) gaztelaniaz eman ohi dira. Askota D ereduan ere ikasgai horietako batzuk gaztelaniaz ere sartzen diren arren, legalki hori ez da B eredua. Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle hauetarik %67k ez zuen euskara ondo jakitea lortzen.

D eredua

D ereduak hezkuntzako hizkuntza nagusi moduan euskara erabiltzen du, eta gaztelania ikasgai bat da. Ipar Euskal Herrian Seaskaren bitartez antzeko eredua ikasten da eta bertan frantsesa da bigarren hizkuntza. 2005ean ikasleen %32 zegoen eredu honetan ikasten. Eusko Jaurlaritzak eginiko azterketa baten arabera ikasle horietatik %32k ez du lortzen euskararen ezagutza maila egokirik.